TAJEMNICE MONARCHÓW

Danaus plexippus, czyli motyl monarcha to przedstawiciel rodziny nymphalidae (rusałkowate, południcowate, południce, perłowce). Występuje w obu Amerykach – na obszarze od Kanady po Argentynę, na Hawajach, a także w Australii, Europie i w Indonezji. Motyl monarcha nazywany jest również danaidem wędrownym. Rozpiętość skrzydeł monarchy wynosi maksymalnie nawet 10 centymetrów, a długość od głowy do końca odwłoka trzy centymetry. Większość monarchów prowadzi całkiem zwyczajny osiadły tryb życia jak populacje zasiedlające południową Hiszpanię, Wyspy Kanaryjskie, Maroko, a także Florydę czy Hawaje. Z kolei monarchy z Australii i Nowej Zelandii pokonują tylko małe odległości.

NAJSZYBCIEJ TONĄCE MIASTO ŚWIATA

Stolicę Indonezji zbudowano na bagnistych terenach, ponadto miasto przecina trzynaście rzek, które w czasie pory monsunowej występują ze swych koryt. BBC nazwało Dżakartę najszybciej tonącym miastem świata. Połowa dziesięciomilionowego miasta leży poniżej poziomu morza, którego poziom powoli i nieubłaganie się podnosi. Ponadto miasto zwyczajnie zapada się w grzęzawisku, najgorsza sytuacja panuje w północnej części miasta - w ciągu dekady tereny te osunęły się o 2,5 metra i wciąż zapadają się o około 25 centymetrów rocznie.

Posługując się przykładem Dżakarty zajmę się problemem, którego zdają się nie dostrzegać niektórzy prezydenci (grzywacz z Hameryki), a inni kompletnie ignorują i pieprzą o węglu (długopis z Lehistanu). Mam na myśli zmiany klimatyczne i globalne ocieplenie.

INDONEZJA - WULKANIZM

Niedawno spędziłem kilka tygodni włócząc się po Indonezji. Obejrzałem z bliska cztery wulkany, wiele innych zaobserwowałem przemieszczając się po kraju (bądź nad krajem). Postanowiłem więc podzielić się kilkoma ciekawostkami związanymi z zagadnieniem wulkanizmu w Indonezji... 
 

Archipelag Indonezyjski stanowi część Pacyficznego Pierścienia Ognia. Ring of Fire, czyli rzeczony Pacyficzny Pierścień Ognia to strefa częstych trzęsień ziemi i erupcji wulkanicznych otaczająca Pacyfik. 90% trzęsień ziemi występuje w tym regionie; pierścień jest gęsto upstrzony wulkanami, 452 aktywne wulkany, czyli 75% wszystkich aktywnych wulkanów, znajduje się właśnie tam.

Pacyficzny Pierścień ognia nie ma idealnie okrągłego kształtu co może sugerować nazwa; ma kształt nieco pogiętej podkowy końskiej o długości 40 tysięcy kilometrów. Ciągnie się od koniuszka Ameryki Południowej, wzdłuż wschodnich wybrzeży obu Ameryk, poprzez cieśninę Beringa, Japonię, Indonezję, Filipiny, aż po Nową Zelandię.

KANAŁ BRIDGEWATER

Od pół roku biegam wzdłuż bardzo malowniczego kanału przecinającego miasteczko Worsley co mnie natchnęło do przyjrzenia się nieco historii tegoż obiektu. Kanały budowano już w czasach rzymskich, najczęściej dla celów irygacyjnych lub jako połączenie dwóch rzek. Nowowczesny system kanałów to rezultat rewolucji przemysłowej w Anglii; powstawał on w XVIII i na początku XIX wieku. To wówczas pojawiło się zapotrzebowanie na tani i niezawodny sposób transportu dóbr w ilościach "przemysłowych". Przedtem transport odbywał się przy użyciu zaprzęgów konnych po drogach gruntowych, które nie nadawały się do użytku po ulewnych deszczach; a ponieważ ilość towarów przewożonych w ten sposób była bardzo ograniczona, ceny węgla, stali czy bawełny były wysokie, co ograniczało rozwój gospodarczy.

PIĘKNO MUKARNASÓW

Co mnie najbardziej urzekło w Iranie? Co będzie mi się zawsze kojarzyło z tym krajem? Bez wątpienia jeden element architektoniczny, który zachwycał od dnia pierwszego, aż po dzień ostatni mojej podróży. Mukarnas (arabski: مقرنص‎; perski: مقرنس‎) to ornament przestrzenny, charakterystyczny dla architektury muzułmańskiej. Jest trójwymiarowym odwzorowaniem skomplikowanych, dwuwymiarowych, wzorów geometrycznych. Mukarnas wywodzi się z Persji (najstarsze przykłady pochodzą z X wieku) i był tamże elementem konstrukcyjnym. W miarę rozwoju i rozpowszechniania się na zachód stał się przede wszystkim motywem dekoracyjnym. Mukarnas jest przejściem między dwiema płaszczyznami, na przykład ścianą i stropem. Pojawiać się może także na gzymsach i głowicach, jako łuk zdobiący półokrągłą niszę modlitewną (mihrab), u zwieńczenia minaretów, jako zdobienie kopuł, sufitów czy narożników. Widziany z dołu tworzy oszałamiająco piękny efekt wizualny o regularnej kompozycji. Szczególnie zacnie się prezentuje, gdy światło zaczyna pląsać po zagłębieniach. Może być wykonany z kamienia, drewna, ceramiki lub stiuku (wnętrza mauzoleów, do których zajrzałem wyłożone były lustrami, również i mukarnasy).

KANATY

Temperatura powietrza to ta odczuwalna przez nas, gdy stoimy w słońcu. Przy pomocy satelitów mierzy się temperaturę powierzchni ziemi. Jest ona wyższa od temperatury cyrkulującego nieustannie powietrza. Aby się o tym przekonać wystarczy stanąć w gorący dzień gołą stopą na posadzce otaczającej basen. Różnica jest spora. Skąd ten wstęp? Otóż chciałbym zakomunikować gdzie satelity pomierzyły najwyższą temperaturę ziemi, aby z kolei przejść do głównego tematu związanego z moim ostatnim „wypadem”.

Otóż kilku gości podjęło się analizy danych satelitarnych z lat 2003 do 2009, aby określić najgorętsze miejsce na ziemi. Okazało się, że przez pięć lat spośród siedmiu lat pomiarów najgorętszym miejscem na ziemi była pustynia Lut w Iranie. W 2005 roku pomierzono tam temperaturę 70,7 stopni Celsjusza. Raz jeszcze zaznaczam – to temperatura powierzchni ziemi, a nie powietrza.

KONTAKTY MIĘDZY ŚWIATEM ZACHODU A ISLAMEM W XVI WIEKU

W ciągu wieku XV i XVI zasadnicza część świata muzułmańskiego została włączona do trzech wielkich imperiów, a mianowicie do imperium osmańskiego, safawidzkiego i Wielkich Mongołów. Wszystkie kraje w których używano języka arabskiego, z wyjątkiem części Arabii, Sudanu i Maroka, znalazły się w granicach imperium osmańskiego ze stolicą w Stambule. Poza tym imperium osmańskie obejmowało Anatolię oraz Europę południowo-wschodnią. Językiem panującego rodu i elity administracyjnej, wywodzącej się w głównej mierze z nawróconych na islam mieszkańców Bałkanów i Kaukazu, był turecki.