TAŃCUJĄCA MATYLDA???

Dopiero w roku 1977 Australijczycy wybrali sobie hymn. „Wybrali” ponieważ w tym celu odbyło się referendum powszechne. Bardziej znaną i popularną piosenką była ta, która zajęła drugie miejsce (28,3% głosów) – „Waltzing Matilda”. Dlaczego tylko drugie miejsce? Może dlatego, że opowiada o włóczędze, który przycupnął sobie nad brzegiem stawu, zajumał owieczkę, a gdy pojawił się właściciel zwierzęcia wraz z asystą stróżów prawa to wolał popełnić rytualne seppuku (utopić się), aniżeli oddać się w ręce sprawiedliwości. Bardziej na hymn pasowała nadęta i poważna piosenka „Naprzód, Piękna Australio” (43% głosów). Zapomnijmy jednak o tej nadętej, pomińmy też milczeniem dwie pozostałe piosnki które przepadły w plebiscycie, a skupmy się na tej znanej i lubianej.

Słowa piosenki „Waltzing Matilda” to dzieło Andrew „Banjo” Patersona, australijskiego poety, korespondenta wojennego i adwokata. W styczniu roku 1895 bawił on na farmie należącej do państwa Macphersonów, w okolicach Winton (Queensland), gdzie usłyszał historie o zamieszkach wywołanych strajkiem postrzygaczy owiec i o trampie, który ukradł owieczkę. Siostra właściciela farmy, panna Christina, zagrała melodię będącą wariantem Szkockiej melodii ludowej, „Thou Bonnie Wood of Craigielea”. To mniej więcej przysłużyło się powstaniu piosenki, która wywołuje łzy wzruszenia u każdego Aussie, gdy ją usłyszy żyjąc na obczyźnie.

W 1903 roku, słów piosenki użyto na opakowaniach herbatki Billy, dzięki temu „Waltzing Matilda” stała się popularna w całej Australii. Andrew „Banjo” Paterson sprzedał prawa do tej i kilku innych piosenek za całe pięć funtów w 1907. W 1941 roku prawa autorskie przywłaszczył sobie Amerykański wydawca Carl Fisher Music, co doprowadziło do paradoksalnej sytuacji – Australijczycy musieli zapłacić tantiemy gdy zechcieli użyć utworu podczas zamknięcia Igrzysk Olimpijskich w Atlancie.

Tekst piosenki jest ukryty na stronach australijskich paszportów, jest to jedna z form zabezpieczenia (tekst widoczny jest wyłącznie pod mikroskopem). A skoro już o tekście mowa, to przyjrzyjmy się uważniej słowom piosenki, które są niejasne nawet dla osób anglojęzycznych (przykład w akapicie niżej). "Waltzing Matilda" nie oznacza tańcującej Matyldy! "Waltzing" pochodzi od niemieckiego auf der Walz, co oznacza podróżować i uczyć się rzemiosła od napotkanych mistrzów, a "Matilda" to określenie zawiniątka włóczęgi. Czyli cały zwrot to nic innego jak podróżować z zawiniątkiem.

Amerykanin Bill Bryson, autor książki "Down Under" zinterpretował tytuł jako tańczący tobołek (doszedł do wniosku, że to bez sensu), po czym stwierdził, że zamiana słów billy boiling na willy boiling nadałoby piosence zupełnie nowego znaczenia. Rzeczywiście jest róznica między gotowaniem wody w czajniku, a wkładaniem do wrzątku tej części ciała, której mężczyzna nigdy w życiu by tam nie wsadził. Tu przychodzi mi na myśl tekst z audycji "Nie tylko dla orłów", którą wypowiadał prawdopobnie Wojciech Mann:

"Posłuchajcie moi mili przezabawnej krotochwili

o tym co się stało chłopu, który włożył do ukropu

I co stałoby się gdyby 

zamiast w ukrop, wsadził w tryby".

Swagman / Swagmanów Dwóch.

Obrazki pochodzą ze zbiorów National Library of Australia

Swagman - pracownik najemny, szukający pracy chodząc od farmy do farmy

Swag – zawiniątko swagmana z całym dobytkiem

Billabong – odcięte zakole rzeki, starorzecze

Coolibah Tree – rodzaj eukaliptusa spotykany przy billabongach

Billy – metalowa puszka z drucianą rączką, albo garnek do gotowania wody

Jumbuck – owca

Squatter – właściciel farmy

Tucker bag – torba w której przenoszono żywność

Trooper one, two, three – W czasie strzyżenia owiec, aby zapobiegać kłopotom w australijskim outbacku (o kłopotach z postrzygaczami owiec napiszę kiedy indziej), patrole policji były powiększane do trzech osób

WALTZING MATILDA

Once a jolly swagman camped by a billabong, 

Under the shade of a coolibah tree, 

And he sang as he watched and waited till his billy boiled, 

"Who'll come a-waltzing Matilda with me? 

Waltzing Matilda, Waltzing Matilda, 

Who'll come a-waltzing Matilda with me?" 

And he sang as he watched and waited till his billy boiled, 

"Who'll come a-waltzing Matilda with me?"

Down came a jumbuck to drink at the billabong: 

Up jumped the swagman and grabbed him with glee. 

And he sang as he shoved that jumbuck in his tucker-bag, 

"You'll come a-waltzing Matilda with me. 

Waltzing Matilda, Waltzing Matilda, 

You'll come a-waltzing Matilda with me." 

And he sang as he shoved that jumbuck in his tucker-bag, 

"You'll come a-waltzing Matilda with me."

Up rode a squatter, mounted on his thoroughbred; 

Down came the troopers, one, two, three: 

"Who's that jolly jumbuck you've got in your tucker-bag? 

You'll come a-waltzing Matilda with me! 

Waltzing Matilda, Waltzing Matilda, 

You'll come a-waltzing Matilda with me. 

Who's that jolly jumbuck you've got in your tucker-bag? 

You'll come a-waltzing Matilda with me!"

Up jumped the swagman and sprang into the billabong; 

"You'll never catch me alive!" said he; 

And his ghost may be heard as you pass by that billabong, 

"You'll come a-waltzing Matilda with me! 

Waltzing Matilda, Waltzing Matilda, 

You'll come a-waltzing Matilda with me!" 

And his ghost may be heard as you pass by that billabong, 

"You'll come a-waltzing Matilda with me!"